Συμμετέχει, μελετά, αρθρογραφεί, ταξιδεύει, ενημερώνεται με στόχο να προσφέρει όσο μπορεί στην αναβάθμιση του τοπίου που μας περιβάλλει.

Παρασκευή 28 Ιανουαρίου 2011

ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΑΝΥΔΡΟ ΚΗΠΟ

Αυτό το βιβλίο καταφέρνει να  αναδείξει το πιο ταπεινό φυτό σε πρωταγωνιστή ενός  ξηροφυτικού κήπου. Ένα βιβλίο που μας κάνει περήφανους και ξεχωριστούς για τους φρυγανότοπους της χώρας μας. Θεωρώ ότι είναι ένας πολύ χρήσιμος οδηγός που μπορεί να βοηθήσει τον αρχιτέκτονα τοπίου, τον γεωπόνο, τον ερασιτέχνη να ξεφύγει από τη πεπατημένη και να επιλέξει να χρησιμοποιήσει φυτά αγνοημένα. Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία μέρη.
Στο πρώτο μέρος που για μένα τουλάχιστον ήταν και το πιο ενδιαφέρον, αναλύονται οι μηχανισμοί και οι λειτουργίες που αναπτύσσουν κάποια φυτά για να επιβιώσουν κάτω από συνθήκες ξηρασίας. Παράδειγμα η  Euphorbia resinifera ‘οπου οι έντονες κατακόρυφες ραβδώσεις σκιάζουν μεγάλη επιφάνεια των βλαστών κατά τη διάρκεια της μέρας με αποτέλεσμα να μην χάνει υγρασία αλλά και η Euphorbia acanthothamnos,  η οποία χάνει το φύλλωμά της για να μπορέσει να ανταπεξέλθει το καλοκαίρι.


Στο δεύτερο μέρος αναπτύσσονται καλλιεργητικές τεχνικές και φροντίδες για τον άνυδρο κήπο, όπως το σωστό πότισμα, η μεταφύτευση και τα μυστικά της, η εδαφοκάλυψη και ο ρόλος της, γιατί όπως πιστεύει και ο συγγραφέας αντιγράφοντας τους θαμνότοπους με ποικιλία φυτών μπορούμε να αποφύγουμε το πρόβλημα των ζιζανίων και τον ανταγωνισμό τους.


Στο τρίτο μέρος περιγράφονται ξηροφυτικά φυτά, μερικά από αυτά είναι φυτά της  ελληνικής χλωρίδας, όπως ο άκανθας που έχει αντίστροφο βιολογικό κύκλο από όλα  τα άλλα γνωστά φυτά, δηλαδή το καλοκαίρι πέφτει σε νάρκη ενώ το χειμώνα αναπτύσσει το πλούσιο φύλλωμά του. Επίσης  η λεβαντίνη, το δεντρολίβανο, ο κίστος, η αφάνα, ο φλόμος, το σπάρτο, ο στάχυς, η σάλβια, ο ασφόδελος,  είναι μερικά από αυτά. Ο τόπος μας φαίνεται τελικά ότι δεν είναι φτωχός, άγονος και ξερός, όπως πιστεύαμε πριν μερικά χρόνια αλλά διαθέτει μια από τις πιο  πλούσιες χλωρίδες με τουλάχιστον  700 ενδημικά είδη.

Κατσογιάννη Σταυρούλα
γεωπόνος-αρχιτέκτων τοπίου



Κυριακή 23 Ιανουαρίου 2011

ΦΥΣΙΚΗ ΕΔΑΦΟΚΑΛΥΨΗ

Το παρακάτω άρθρο έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό http://www.greekarchitects.gr/
H  Αθήνα, πόλη που τα  τελευταία χρόνια έρχεται αντιμέτωπη με το φαινόμενο της θερμικής νησίδας, κατακλύζεται από πλακοστρωμένες επιφάνειες, ασφαλτοστρωμένους δρόμους, πλάκες και κυβόλιθους πακτωμένους στο σκυρόδεμα. Αν σκεφτεί κανείς ότι οι χώροι αυτοί δεν σκιάζονται στην πλειοψηφία τους, καταλαβαίνει ότι τα υλικά πλακόστρωσης από τη μία αντανακλούν το φως και από την άλλη απορροφούν και συσσωρεύουν θερμότητα την οποία αποδίδουν στο περιβάλλον τις νυχτερινές ώρες.
Το βρόχινο νερό  που θα μπορούσε να εμπλουτίζει τον υδροφόρο ορίζοντα της αττικής γης οδηγείται στις αποχετεύσεις και καταλήγει στη θάλασσα φορτίζοντας το αποχετευτικό δίκτυο και δημιουργώντας πλημμυρικά φαινόμενα μέσα στην πόλη. Εκατό τετραγωνικά πλακόστρωσης «παράγουν» ένα κυβικό νερού που φτάνει στην  αποχέτευση μετά από  μία βροχούλα των 10mm.      
 Το έδαφος παύει να είναι ένα ζωντανό οικοσύστημα, συμπιέζεται και δημιουργούνται κακές συνθήκες ανάπτυξης των φυτών.
Φωτο1. Βραβείο από τον ASLA για την μεταμόρφωση μιας τσιμεντοστρωμένης αυλής όπου χαράχτηκε με κομπρεσέρ  το μπετό και δημιουργήθηκαν φυτεύσιμες επιφάνειες

Η βιοκλιματική συμπεριφορά των υλικών εξαρτάται από το χρώμα, την υφή, τη σύνθεση του υλικού, την αρμολόγησή τους και τη δυνατότητα που δίνουν για φυσική απορροή των νερών. Ανοιχτόχρωμα δάπεδα με λεία επιφάνεια αντανακλούν το φως και δημιουργούν μη ευχάριστες συνθήκες ενώ οι σκούρες επιφάνειες αποθηκεύουν  θερμική ενέργεια. Η καλύτερη επιλογή είναι καταρχήν να πλακοστρωθούν οι επιφάνειες που είναι απαραίτητο και από κει και πέρα να επιλεγούν φυσικά υλικά όπως σταθεροποιημένο χώμα, χαλίκι, βότσαλο, κυβόλιθος που τοποθετούνται χωρίς στερέωση επάνω σε καλά συμπυκνωμένη στρώση αδρανών κατάλληλης κοκκομετρίας. Αυτές οι επιλογές διευκολύνουν την εγκατάσταση αλλά και τις αλλαγές στα υπόγεια δίκτυα κοινής ωφέλειας.
Οι τραχιές, φυσικές, ανοιχτόχρωμες επιφάνειες, που τοποθετούνται σε υπόβαση που διευκολύνει την  απορρόφηση των νερών, μαζί με κατάλληλες φυτεύσεις θα δημιουργήσουν καλύτερες  συνθήκες στις πόλεις. Η αλήθεια είναι ότι από τους κατοίκους των πόλεων λείπει η επαφή με το χώμα και αυτό έχει τις προεκτάσεις  στη ψυχολογία τους γιατί το χώμα συμβολίζει και είναι η ίδια η γονιμότητα και το μέσο δημιουργικής παρέμβασης του ανθρώπου  στη φύση.
Κριτήρια επιλογής του κατάλληλου υλικού για το δάπεδο εκτός από το κλίμα είναι: 
Η χρήση της πλακοστρωμένης επιφάνειας και η συσχέτιση της με την αντοχή των υλικών
Η Ασφάλεια που προσφέρει στον περιπατητή το δάπεδο
Η Εντοπιότητα των υλικών κατασκευής
Το Κόστος κατασκευής και συντήρησης
Το Ύφος και η ενοποίηση του περιβάλλοντα χώρου τόσο με το οίκημα όσο με το ευρύτερο περιβάλλον
Πληθώρα φυσικών υλικών  κυκλοφορούν στην αγορά όπως χαλίκι, ψηφίδα, βότσαλο, ξύλο, μάρμαρο, γρανίτης, φυσικός κυβόλιθος, σχιστόλιθοι, κεραμικά, σταθεροποιημένο χώμα, που αν συνδυαστούν κατάλληλα εξασφαλίζουν  λειτουργικότητα και  αισθητική.
Το δάπεδο δεν θα πρέπει να  κυριαρχεί στο χώρο και να  ανταγωνίζεται άλλα στοιχεία του τοπίου αλλά να εντάσσεται μέσα σε αυτό προσφέροντας αρμονία. Μπορεί να πετύχουμε την ζητούμενη φυσικότητα σε ένα αστικό τοπίο αφήνοντας τη βλάστηση να εισχωρεί στο δάπεδο.
Φωτο 2. Έπαινος στο πρόσφατο διαγωνισμό για την ανάπλαση της πλατείας θεάτρου. Λευκό δάπεδο που δημιουργεί δυσφορία στον περιπατητή λόγω ανάκλασης του φωτός. Φανερή η απουσία πρασίνου.

Η ανάπλαση και η διαμόρφωση  ελεύθερων χώρων, πλατειών, πεζόδρομων κλπ είναι πλέον γνωστό ότι δεν είναι αντικείμενο εργασίας μόνο μιας συγκεκριμένης επιστημονικής ομάδας αλλά διεπιστημονική. Το αποτέλεσμα είναι μονοδιάστατο όταν οργανώνονται διαγωνισμοί για την ανάπλαση χώρων που απευθύνονται  σε αρχιτεκτονικά γραφεία, δίνοντας τους την ευχέρεια, αν θέλουν να εντάξουν στην ομάδα κάποια άλλη ειδικότητα και να αξιολογούνται οι προτάσεις αυτές από επιτροπές που  αποτελούνται αποκλειστικά από αρχιτέκτονες. Οι προτάσεις των διαγωνιζομένων πρέπει να αφορούν  τους κατοίκους αυτής της πόλης, να υπηρετούν τις ανάγκες τους για να αγκαλιάζονται από αυτούς και να αποκτούν χρήσεις αλλιώς οι χώροι  θα οδηγούνται  στην υποβάθμιση.
Καλύτερες συνθήκες ζωής για τον άνθρωπο μέσα στις πόλεις σημαίνει αλλαγή σκεπτικού και προτεραιοτήτων εφαρμόζοντας πιο απλές και φυσικές ιδέες που κοστίζουν λιγότερο σε όλα τα επίπεδα.


Φωτο3. Πολυσύχναστο χωμάτινο μονοπάτι στο κέντρο της Μόσχας που ενώνει το πανεπιστήμιο Λεμονόσοφ  με τον πλησιέστερο σταθμό μετρό.

Φωτο1 Tom Fox
Φωτο2  greek architects
Κείμενο- Φωτο3
Κατσογιάννη Σταυρούλα
γεωπόνος – αρχιτέκτων τοπίου Msc

Σάββατο 15 Ιανουαρίου 2011

ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΑΡΑ ΠΡΟΣ ΜΙΜΗΣΗ

Mια ξερή βελανιδιά,  δέκα δέντρα, μερικοί θάμνοι και βράχοι μετατρέπουν μια παλιά παιδική χαρά σε αληθινό χώρο παιχνιδιού.  Από το ξύλο της βελανιδιάς φτιάχνεται ένα καμπύλο παγκάκι για τους γονείς, ένα ξύλινο αυτοκίνητο, πατήματα σε διάφορα ύψη και μεγέθη.


Οι βράχοι βρίσκονται στο κέντρο μιας κυκλικής επιφάνειας και προσελκύουν τα παιδιά να αναρριχηθούν ενώ δυο αμμοδόχοι συμπληρώνουν την αναζήτηση των παιδιών στο χώρο. Το δάπεδο καλύπτεται από θρυματισμένο ξύλο βελανιδιάς, σταθεροποιημένο χώμα και χλοοτάπητα.

Αν και το κόστος κατασκευής αυτής της παιδικής χαράς είναι μικρό, σε σύγκριση με τις προκατασκευασμένες,  το κέρδος είναι μεγάλο. Γιατί πέρα από την δυνατότητα για περιβαλλοντική εκπαίδευση που προσφέρει η επαφή των παιδιών με τα φυσικά στοιχεία,  φυτά, χώμα, νερό, αέρας, παρατήρηση εντόμων, πουλιών που προσελκύονται,  επιτυγχάνονται πολύ πιο εύκολα εκπαιδευτικοί στόχοι,  όπως της ανάπτυξης και απόκτησης δεξιοτήτων, της διαμόρφωσης  συμπεριφοράς και γενικά στη διαδικασία ωρίμανσης του παιδιού.

Κείμενο
Κατσογιάννη Σταυρούλα
γεωπόνος – αρχιτέκτων τοπίου Msc

Φωτο: http//playgrounddesigns.blogspot.com  

Παρασκευή 14 Ιανουαρίου 2011

ΕΝΑ ΠΑΡΚΟ ΚΑΤΑΦΕΡΝΕΙ ΝΑ ΠΑΥΣΕΙ ΤΗ ΛΥΠΗ

Παυσίλυπο, ένα άλσος που συνεχίζει να μοιράζει χαμόγελα πάνω από 110 χρόνια, στους κατοίκους της Καρδίτσας. Ήταν το πρώτο  πάρκο που απέκτησε η Καρδίτσα, είκοσι μόλις χρόνια μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας στο ελληνικό κράτος.

Ο χώρος του Παυσίλυπου, έκτασης 165 στρεμμάτων, αρχικά ήταν χέρσος με ένα μικρό ποταμάκι, και  μικρά χαντάκια που μάζευαν λύματα και λάσπες. Σ’ αυτόν τον χώρο γινόταν τότε η εβδομαδιαία ζωαγορά και οι ετήσιες εμποροπανηγύρεις στις 21 Μαΐου εορτή των  Κωνσταντίνου και Ελένης και στα τέλη Οκτωβρίου γιορτή του Αγίου Δημητρίου που είχαν διάρκεια 8 ημερών. Το Παυσίλυπο, απέχει  από την κεντρική πλατεία  ελάχιστα και το σχεδίασε το 1900 ο μηχανικός Γεώργιος Φώσκολος που έφερε τότε ο δήμαρχος Στέργιος  Λάππας. Αρχικά, τα δένδρα κάλυπταν το τμήμα βόρεια του σημερινού πεζοδρόμου Τερτίπη, ενώ το νότιο τμήμα (σημερινή πλατεία Πλαστήρα) καταλάμβανε ο ανθόκηπος, με το κομψό λευκό καφενεδάκι με τα δύο κιόσκια, εικόνα που συναντάμε σε πολλές καρτ- ποστάλ του Μεσοπολέμου. Φυτεύτηκαν  δέντρα όπως: ακακίες, πεύκα, πλάτανοι, φιλύρες κ.λ.π. ενώ νότια της οδού Λαρίσης σχεδιάστηκε  ανθώνας εξαιρετικής ομορφιάς. με λουλούδια σε διάφορα σχέδια  όπως γεράνια, γαριφαλιές, μαντζουράνες, σκυλάκια, μπιγκόνιες, τριανταφυλλιές σε διάφορα χρώματα, καθώς και πολλά αναρριχώμενα φυτά όπως αγιόκλημα που είχαν δημιουργούσαν ανά διαστήματα πανέμορφες αψίδες. Στο νότιο μέρος του ανθώνα υπήρχε ένα περίπτερο που στο επάνω μέρος της εισόδου μπορούσε να διαβάσει κανείς την επιγραφή «ΠΑΥΣΙΛΥΠΟ», αυτό έγινε το 1901. Ο τότε  δήμαρχος έδωσε το όνομα αυτό από το αρχαίο ρήμα «παύω» και το ουσιαστικό «λύπη» που σημαίνει καταπραΰνω την λύπη.
Στο χώρο αυτό φιλοξενούνταν μέχρι το '40 όλα τα καλλιτεχνικά γεγονότα της πόλης. Από τις συναυλίες της Φιλαρμονικής και τις κινηματογραφικές προβολές μέχρι τις παραστάσεις του θεάτρου και του καραγκιόζη. Το πάρκο συνδέθηκε με σημαντικά γεγονότα της πνευματικής και οικονομικής ζωής, Το σημερινό αναψυκτήριο κτίστηκε στα μέσα της δεκαετίας του '50, όταν ο ανθόκηπος μετατράπηκε σε ασφαλτοστρωμένη πλατεία.
Την ίδια εποχή τοποθετήθηκαν η προτομή του πρωθυπουργού Ν. Πλαστήρα και τέσσερα αγάλματα μουσών που μεταφέρθηκαν από την πλατεία Ομονοίας των Αθηνών, τα οποία σήμερα βρίσκονται στην κεντρική πλατεία.
Η ανάπλαση του Παυσίλυπου, στη δεκαετία του '90, βασίστηκε σε μελέτη βραβευμένη σε πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό του 1984 και είχε στόχο τη μετατροπή του σε σύγχρονο αστικό πάρκο.